Thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế, trước những vận hội và thách thức, đòi hỏi công tác vận động nhân dân phải có sự phát triển mới, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Một trong những nhiệm vụ cơ bản của công tác dân vận hiện nay là hướng về cơ sở, bám sát địa bàn, phát huy vai trò công tác vận động nhân dân tham gia xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh ở địa phương theo tinh thần Nghị quyết Đại hội X của Đảng: “Với vị trí nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở, vai trò của tổ chức cơ sở đảng rất quan trọng. Phải dồn sức xây dựng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, làm cho tổ chức này thực sự trong sạch, vững mạnh(1).

Công tác dân vận có vai trò quan trọng, tác động mạnh mẽ đến việc xây dựng, củng cố và nâng cao vị trí của tổ chức cơ sở đảng nói riêng, và là nhiệm vụ chiến lược có ý nghĩa quyết định sự thành bại của sự nghiệp cách mạng và sự tồn vong của Đảng ta nói chung. Bởi, suy cho cùng, công tác dân vận thực chất là tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, thực hiện đại đoàn kết dân tộc. Trong những năm qua, Ban Dân vận Trung ương đã tiến hành nhiều biện pháp, hình thức dân vận đa dạng, như:

Chỉ đạo các Ban Dân vận địa phương tích cực phối hợp với đảng bộ, chính quyền các cấp đề ra kế hoạch dân vận hợp lý, hoặc lồng ghép công tác dân vận với các hoạt động do đảng ủy, chính quyền các cấp tổ chức, nhằm tạo thành chuỗi hoạt động hiệu quả, bảo đảm các yêu cầu về ổn định chính trị và an ninh trong Đảng nói riêng, trong xã hội nói chung.

Tăng cường đội ngũ cán bộ dân vận thường xuyên sâu sát tìm hiểu tình hình hoạt động của tổ chức cơ sở đảng và kịp thời nắm bắt diễn biến tâm tư, nguyện vọng của đảng viên, tạo mối quan hệ mật thiết, gắn bó chặt chẽ giữa cán bộ dân vận với tổ chức cơ sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên. Từ đó, chủ động điều chỉnh hoạt động dân vận sao cho đạt hiệu quả cao hơn, và tăng cường chất lượng công tác tham mưu cho Đảng trong việc tập hợp, đoàn kết, phát huy sức mạnh trong nội bộ Đảng và toàn thể quần chúng nhân dân.

Quan tâm đầu tư cho việc nâng cao chất lượng dân vận và chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận (ví dụ: cử cán bộ đi học nâng cao trình độ; tổ chức các cuộc hội thảo, tọa đàm về công tác dân vận... ) nhằm tạo ra đội ngũ cán bộ dân vận hội đủ đức và tài, tạo ra các “kênh mở” tiếp thu ý kiến, nhận xét của các tổ chức, đoàn thể, ban, ngành... về công tác dân vận, lấy đó làm cơ sở điều chỉnh hoạt động dân vận hiệu quả hơn v.v..

Thời kỳ hội nhập đặt ra trước tổ chức cơ sở đảng những yêu cầu mới, thách thức mới, nhiệm vụ mới, trong bối cảnh đó công tác dân vận cũng không ngừng được đổi mới để đáp ứng thiết thực yêu cầu của thực tiễn:

- Về đối tượng và phạm vi dân vận, công tác dân vận được tiến hành không chỉ trong phạm vi tổ chức cơ sở đảng, cán bộ, đảng viên ở trong nước mà còn ở ngoài nước.

- Về tính chất và quy mô dân vận, các hoạt động dân vận được tiến hành không chỉ ở tầm địa phương, quốc gia mà còn phải vươn ra tầm khu vực và thế giới, làm sao để quy tụ và tập hợp được thành một khối thống nhất không chỉ đội ngũ những cán bộ, đảng viên và người Việt Nam yêu nước, mà còn cả những người nước ngoài tiến bộ, yêu chuộng hòa bình, độc lập và tự do, không phân biệt quốc tịch, giới tính, màu da, độ tuổi...

- Về hình thức dân vận,bên cạnh các hình thức dân vận truyền thống, đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận cần không ngừng chủ động học hỏi, sáng tạo, bổ sung các cách dân vận mới hiệu quả, như dân vận qua mạng In-tơ-nét (dân vận trực tuyến, hoặc qua các nhật ký điện tử (blog), diễn đàn (forum), qua các trang điện tử)...

- Về chủ thể làm công tác dân vận,ngoài đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác dân vận, cần thu hút được đông đảo người dân - những người đã và đang là đối tượng chịu tác động của công tác dân vận - và thống nhất họ trong khối đại đoàn kết toàn dân để mỗi người trong số họ tự nguyện thành một tình nguyện viên làm công tác dân vận. Làm được những điều này, một mặt, cũng chính là tăng cường tính dân chủ, sự tương tác hai chiều giữa những người làm công tác dân vận và cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân; mặt khác, để hiểu rõ tâm tư, nguyện vọng chính đáng của họ, từ đó giúp tăng cường hiệu quả của hoạt động dân vận, góp phần nâng cao chất lượng lãnh đạo của Đảng.

Nhờ thường xuyên được đổi mới, những năm qua, công tác dân vận đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong việc góp phần xây dựng, củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng; góp phần huy động và tăng cường sức mạnh của khối thống nhất, đại đoàn kết toàn dân; từ đó, tạo thành sức mạnh tổng thể thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh của đất nước ta. Mối quan hệ giữa những người làm công tác dân vận và đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các tổ chức cơ sở đảng được tăng cường một bước. Sự tương hỗ giữa Ban Dân vận và tổ chức cơ sở đảng, cấp ủy các cấp ngày càng chứng tỏ được hiệu quả và giúp củng cố vị trí, vai trò của cả đôi bên, nâng cao chất lượng sâu sát cơ sở và nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng chính đáng của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân; làm tốt công tác tham mưu, góp ý cho việc hoạch định đường lối, chính sách của Đảng; do vậy, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tập hợp, vận động cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước và bảo vệ Tổ quốc.

Tuy nhiên, công tác dân vận hiện vẫn còn một số khó khăn, tồn tại:

Thứ nhất, trình độ và năng lực của một bộ phận cán bộ làm công tác dân vận, nhất là cán bộ ở vùng sâu, vùng xa chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế đặt ra.

Thứ hai, ở một số nơi, sự phối hợp giữa đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận và cấp ủy các cấp chưa thực sự đồng bộ.

Thứ ba, chế độ, chính sách cho đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận hiện vẫn còn bất cập v.v..

Để công tác dân vận thực sự đóng góp vào công tác xây dựng tổ chức đảng ở cơ sở có hiệu quả, góp phần tích cực phát huy được vai trò, vị trí của tổ chức cơ sở đảng, củng cố và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, thúc đẩy đại đoàn kết toàn dân tộc, Ban Dân vận Trung ương xác định, trong thời gian tới, cần làm tốt một số nhiệm vụ sau đây:

Một là, tiếp tục tổ chức, động viên nhân dân, hình thành, xây dựng, phát huy các phong trào thi đua yêu nước, thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh gắn với việc chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của các tầng lớp nhân dân trên từng địa bàn, địa phương, cơ sở. Tùy từng địa bàn, lĩnh vực, Ban Dân vận phối hợp với tổ chức đảng nắm bắt, sâu sát tình hình thực tế, nhằm đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống ở địa phương một cách nhanh chóng. Căn cứ vào tình hình cụ thể ở cơ sở mà khởi xướng, phát động các phong trào, các cuộc vận động phù hợp với nguyện vọng, lợi ích chính đáng của quần chúng nhân dân. Nói cách khác, là đề ra chủ trương hợp lòng dân, với mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể, thiết thực, có sự lãnh đạo của cấp ủy, sự phối hợp chỉ đạo giữa chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, các tổ chức xã hội trong công tác dân vận; có cán bộ và lực lượng nòng cốt; có đầu tư điều kiện vật chất - kỹ thuật. Chính thông qua phong trào thi đua yêu nước của quần chúng mà thực hiện có kết quả công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, thấy được sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên và sự ủng hộ của quần chúng nhân dân đối với Đảng và chính quyền; đồng thời, cũng rút ra được những bài học kinh nghiệm trong công tác dân vận của tổ chức cơ sở đảng.

Hai là, phát huy vai trò công tác dân vận “dựa vào dân để xây dựng Đảng” bằng việc khuyến khích nhân dân tham gia góp ý kiến về sự lãnh đạo của chi bộ, đảng bộ, về cán bộ, đảng viên trong các dịp tổng kết năm, đại hội chi bộ, đảng bộ; góp phần xây dựng sự đoàn kết nhất trí trong Đảng. Thông qua kết quả hoạt động thực tiễn ở cơ sở để kiểm tra, phát hiện, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Lắng nghe và vận động nhân dân tham gia đóng góp ý kiến về việc bố trí đảng viên vào các chức vụ lãnh đạo chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể và giới thiệu nhân sự cấp ủy ở cơ sở, cũng như việc xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ này đòi hỏi phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của cấp ủy và làm đúng quy trình, quy định của Đảng, không nóng vội, chủ quan, duy ý chí; tổng kết, rút kinh nghiệm và cần thực hiện lời dạy của Bác Hồ “dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”.

Ba là, phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, nhất là Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, để giới thiệu những đoàn viên ưu tú kết nạp vào Đảng, nhằm tăng thêm “sinh lực” cho Đảng, bảo đảm sự phát triển bền vững lâu dài. Phối hợp với các chi bộ, đảng bộ cơ sở lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ các đoàn thể về công tác chính trị, tư tưởng trong đoàn viên, hội viên; quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là phương hướng, nhiệm vụ xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh tới toàn thể cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và nhân dân.

Bốn là, gắn thực hiện cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng với việc thực hiện dân chủ ở cơ sở là giải pháp cực kỳ quan trọng của công tác dân vận trong việc tham gia xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh hiện nay. Gắn thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở với xây dựng chính quyền, cải cách hành chính, xây dựng các quy chế, quy định, đời sống văn hóa ở cơ sở, làng, bản, gia đình văn hóa, xây dựng hương ước, quy ước trong khuôn khổ của pháp luật, có nội dung thiết thực để điều chỉnh, phát huy những mối quan hệ, truyền thống tốt đẹp của quê hương, đất nước, dân tộc và con người Việt Nam. Kết hợp thật tốt và nâng cao chất lượng hoạt động của dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp. Các hình thức dân chủ đại diện là kết quả của quá trình hoàn thiện cơ chế dân chủ, nhưng không loại trừ việc thực hiện dân chủ trực tiếp, làm tốt dân chủ trực tiếp sẽ làm cho dân chủ đại diện được thực hiện tốt hơn và ngược lại. Thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở càng được coi trọng bao nhiêu thì việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng cơ sở được phát huy cao độ bấy nhiêu, thể hiện rõ ở việc lãnh đạo chính quyền quản lý các mặt hoạt động của cơ sở trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Tăng cường dân chủ phải đi đôi với tăng cường kỷ cương, kỷ luật, nên tổ chức cơ sở đảng cần lãnh đạo chính quyền và các đoàn thể làm tốt công tác phổ biến pháp luật, nâng cao dân trí, giúp cho dân hiểu biết đúng đắn về chính sách, pháp luật để thực hiện quyền làm chủ, bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của mình, đồng thời hiểu rõ trách nhiệm, nghĩa vụ và tham gia kiểm tra, giám sát việc thực hiện của cán bộ, đảng viên.

Năm là, công tác dân vận cần góp phần tích cực vào việc đổi mới phương thức lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng và cấp ủy nhằm tăng cường vai trò hạt nhân chính trị lãnh đạo toàn diện của tổ chức cơ sở đảng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền cơ sở và phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân trong hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn. Trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh cần thiết phải đổi mới việc ban hành, triển khai nghị quyết của đảng ủy cả về nội dung lẫn quy trình, thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Trong việc thực hiện những vấn đề lớn có quan hệ đến cuộc sống và quyền lợi của đông đảo nhân dân địa phương như: định hướng quy hoạch đất đai và địa bàn dân cư, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải phóng mặt bằng để xây dựng kết cấu hạ tầng, xây dựng khu công nghiệp, huy động sức dân để xây dựng các công trình công cộng... đều cần phải coi trọng và tiến hành các cuộc vận động nhân dân, thực chất là làm công tác dân vận. Đảng ủy bàn bạc tập thể và đề ra chủ trương định hướng; chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đề ra biện pháp tổ chức thực hiện theo quyền hạn và chức trách của mình, dưới sự lãnh đạo, kiểm tra, giám sát của đảng ủy. Xây dựng quy chế làm việc và thực hiện có nền nếp chế độ làm việc giữa bí thư, chủ tịch Hội đồng nhân dân, chủ tịch ủy ban nhân dân, chủ tịch ủy ban Mặt trận Tổ quốc và những người đứng đầu các đoàn thể nhân dân, bảo đảm cho cấp ủy quán xuyến được các mặt công tác ở xã, phường, thị trấn, trong đó có công tác dân vận.

“Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Tăng cường vai trò của công tác dân vận trong việc tham gia xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh hiện nay cũng chính là thúc đẩy mối quan hệ tương tác, tương trợ lẫn nhau giữa Ban Dân vận và cấp ủy, chính quyền các cấp, góp phần củng cố và nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng, phát huy quyền làm chủ thực sự của nhân dân, nhằm đạt mục tiêu phát huy và tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, thúc đẩy sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh; giữ vững ổn định chính trị, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân... đáp ứng thiết thực các yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ hội nhập./